Trong các hệ thống lạnh sử dụng máy nén piston, bộ phận xylanh và piston là hai chi tiết quan trọng nhất ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của cả hệ thống. Sau một thời gian hoạt động, dưới sự tác động từ nhiều yếu tố như áp suất nén, ma sát bề mặt, nhiệt độ cao,… các chi tiết máy dễ gặp hư hỏng, việc sửa chữa xylanh và piston sẽ cần được thực hiện.
Việc đưa ra quyết định phương án sửa chữa máy nén của hệ thống lạnh phụ thuộc vào mức độ hư hỏng sau khi tiến hành đo đạc và đánh giá.
Cách sửa chữa xylanh và piston
Đối với xylanh
- Khi bề mặt xước nhưng không quá nghiêm trọng và không xuất hiện vết sâu thì làm bóng lại bề mặt là có thể tiếp tục sử dụng
- Xylanh rời sẽ cần được sửa chữa theo cách khác loại đúc tiền
- Nếu bề mặt bị xước nhiều và có vết xước sâu thì tiện lại và đóng sơ mi mới.
- Bề mặt bị mài mòn thì tiến hành mạ lại, bù đắp lại đúng kích thước như trước khi bị mài mòn.
Tuổi thọ của xylanh thông thường đã cao hơn nhiều so với các chi tiết khác của cơ cấu nén hơi. Vì vậy, nếu được bảo dưỡng tốt, xylanh rất ít khi cần được sửa chữa.
Nếu tiến hành mạ để khắc phục mài mòn, cần chú ý đến vật liệu sử dụng để tránh hiện tượng xâm thực khi làm việc ở áp suất và nhiệt độ cao. Có thể sử dụng vật liệu mạ crôm cho máy lạnh.
Đối với piston
- Những vết lõm, xây xát trên bề mặt không sâu thì làm sạch bằng cách mài nhẵn. Chú ý tránh mài quá sau làm mất lớp vật liệu bề mặt. Khi lớp bề mặt này mất đi, tình trạng dãn nở không đều khi thiết bị hoạt động có thể gây nguy hiểm cho piston và dễ lám máy nén bị quá tải, ngừng hoạt động.
- Trong trường hợp cần mài làm tăng khe hở lắp ghép giữa xylanh và piston thì bề mặt và xéc măng phải kín.
- Với những khuyết tật trong rãnh, khe bạc, tiến hành đắp và tiện lại để tránh bị ép vỡ mép gờ sau một thời gian sử dụng.
- Khi mài và tiện các rãnh của piston sẽ làm cho các đường nối giữa chúng nhỏ lại. Vì vậy, sau khi gia công chiều dày của đường nối cần đảm bảo không nhỏ hơn 80% so với ban đầu.
- Nếu như sự gia công các rãnh bạc làm cho đường nối nhỏ hơn thì các rãnh ở piston thép, nhôm được hàn và xẻ rãnh lại theo chiều cao của bạc và giữ nguyên kích thước ban đầu của chi tiết máy.
- Ở các vết nứt đầu của piston thép được xử lý bằng hàn mà không quan tâm đến vị trí hay phân bổ của vết nứt, tiến hành xử lý nhiệt và thử bền thủy lực sau khi kết thúc công việc
- Piston gang hay hợp kim nhôm sẽ phải thay mới nếu có vết nứt.
Các lưu ý khi tiến hành sửa chữa
Đánh giá đúng tình trạng thiết bị để đưa ra phương án chính xác và phù hợp. Việc này ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả sửa chữa, chi phí và thời gian cho việc đánh giá.
Khi tiến hành cần thực hiện đúng yêu cầu tiêu chuẩn cho từng loại vật liệu của xylanh và piston.
Nghiên cứu thêm cấu tạo và thông số của các chi tiết để đưa mức độ tiến hành sửa chữa phù hợp.
Người tiến hành cần có tay nghề và kinh nghiêm trong sửa chữa xylanh piston.
Nội dung bài viết được tham khảo từ sách “Vận hành, sửa chữa và lắp đặt máy lạnh công nghiệp” của tác giả Lê Văn Khẩn